خبرگزاری آریا - مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش خود از رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) به قیمت ثابت در سال 1403 خبر داد؛ عددی که با ثبت رشد 3 درصدی همراه با نفت و 2.1 درصدی بدون نفت، حاکی از احیای نسبی اقتصاد پس از سال‌های پرنوسان گذشته است.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا) ، بررسی جزئیات این رشد نشان می‌دهد بخش نفت و خدمات بیش‌ترین نقش را در تحقق این رشد ایفا کرده‌اند، در حالی‌که مصرف نهایی خصوصی و تشکیل سرمایه ثابت ناخالص همچنان با افت یا رکود همراه بوده‌اند.
براساس داده‌های منتشر شده، محصول ناخالص داخلی کشور در سال 1403 به قیمت‌های ثابت سال پایه 1400، با نفت به رقم 100260 هزار میلیارد ریال و بدون نفت 76140 هزار میلیارد ریال رسیده که به ترتیب رشد 3 درصدی و 2.1 درصدی را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد.
رشد بالای نفت، رشد خفیف صنایع، تداوم رکود ساختمان
سهم اصلی در رشد اقتصادی سال 1403 را بخش استخراج نفت و گاز طبیعی با ثبت رشد 6.2 درصدی به خود اختصاص داده است. پس از آن گروه خدمات با رشد 2.5 درصدی و گروه صنایع و معادن با رشد 3.4 درصدی جایگاه‌های بعدی را دارند.
این در حالی است که بخش ساختمان فقط رشد 0.5 درصدی و گروه کشاورزی نیز رشد 3.3 درصدی را تجربه کرده‌اند.
صنعت به‌عنوان یکی از پیشران‌های غیرنفتی اقتصاد، رشد 1.6 درصدی را ثبت کرده، و سایر معادن رشد اندک 0.5 درصدی را نشان داده‌اند. رشد توزیع گاز طبیعی نیز پس از رکود شدید در سال‌های قبل، به 5.7 درصد رسیده است.
رشد سرمایه‌گذاری همچنان ضعیف
از منظر هزینه‌ای، وضعیت تشکیل سرمایه ثابت ناخالص همچنان نگران‌کننده است. بر اساس آمار، تشکیل سرمایه در سال 1403 تنها 0.8 درصد رشد داشته که نشان از ادامه رکود سرمایه‌گذاری مولد دارد. رشد سرمایه‌گذاری در بخش ماشین‌آلات با 0.9 درصد و در ساختمان با 0.5 درصد به ثبت رسیده است.
از سوی دیگر، هزینه مصرف نهایی خصوصی (مخارج خانوارها) نسبت به سال گذشته 0.1 درصد کاهش یافته و نشان‌دهنده افت قدرت خرید خانوارها است. در مقابل، هزینه مصرف نهایی دولت رشد 3.8 درصدی داشته که از افزایش مخارج عمومی حکایت دارد.
جهش صادرات، کنترل واردات
در بخش تجارت خارجی، صادرات کالا و خدمات رشد قابل توجه 5.7 درصدی را ثبت کرده که یکی از محرک‌های رشد اقتصادی سال 1403 بوده است. در عین حال، واردات کالا و خدمات فقط 0.5 درصد رشد داشته و این موضوع موجب شده تراز خالص صادرات به نفع رشد اقتصادی عمل کند.
خدمات، محرک پایدار رشد
در بخش خدمات، زیرشاخه‌های واسطه‌گری‌های مالی (6.1 درصد)، حمل و نقل و ارتباطات (2.2 درصد)، آموزش و بهداشت (4.3 درصد) و املاک و مستغلات (2.9 درصد) نقش کلیدی در رشد GDP ایفا کرده‌اند. در این میان، رشد منفی سایر خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی (با کاهش 1.5 درصدی) نشان می‌دهد که بخشی از حوزه‌های خدماتی همچنان با رکود مواجه‌اند.
رشد همراه با نفت، چالش‌های سرمایه‌گذاری
با وجود ثبت رشد 3 درصدی در سال 1403، ساختار این رشد نشان می‌دهد اقتصاد ایران همچنان تا حد زیادی متکی بر بخش نفت و خدمات است. بخش‌های تولیدی غیرنفتی همچون صنعت و ساختمان رشد کندی داشته‌اند و شاخص‌های مصرف خانوار و سرمایه‌گذاری ثابت همچنان وضع نامطلوبی را منعکس می‌کنند. این داده‌ها، ضرورت تقویت سیاست‌های تحریک تقاضای داخلی، افزایش سرمایه‌گذاری مولد و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی را یادآوری می‌کنند؛ مسائلی که برای رشد پایدار و شتاب‌دار در سال‌های آینده، کلیدی خواهد بود.
