خبرگزاری آریا -حكیم ابوالفتح، غیاث الدین عمر، فرزند ابراهیم نیشابوری، نامبردار به خیام یا خیامی از ریاضی دانان، ستاره شناسان، پزشکان، حکیمان و شاعران نام آور ایرانی در سده ی پنج و ششم هجری است.
به گزارش خبرگزاری آریا در نیشابور بزرگ ،حكیم ابوالفتح، غیاث الدین عمر، فرزند ابراهیم نیشابوری، نامبردار به خیام یا خیامی از ریاضی دانان، ستاره شناسان، پزشکان، حکیمان و شاعران نام آور ایرانی در سده ی پنج و ششم هجری است. سبب شهرت او به خیام درست آشکار نیست. گفته اند شاید پدرش خیمه دوز بوده است.
زندگانی او با داستان های افسانه آمیز درهم آمیخته است.
همچنین نام او را، در تهیه ی زیج جلالی ( 467 هجری ) در شمار سایر دانشمندان آورده اند که خالی از اشكال نیست .
کهن ترین مأخذهایی كه درباره ی خیام نوشته اند، نامه ای است منتسب به سنایی غزنوی، در كتاب میزان الحكمه ی عبدالرحمان خازنی، كتاب الزاجر للصغار تالیف زمخشری، چهار مقاله ی نظامی عروضی سمرقندی، وتتمه صوان الحكمه ی ابوالحسن بیهقی .
مشهور است كه خیام به عراق و خراسان بزرگ، سفر كرده است و به روایتی زیارت حج نیز به جای آورده است.
خیام در رساله كَون و تكلیف كه در پاسخ یكی از شاگردان پورسینا نوشته، خود را شاگرد پورسینا خوانده است، شایدمنظورش شاگرد علمی او بوده. او با دانشمندان طراز اول زمان خود مانند حجت الاسلام محمد غزالی دوستی داشته است.
خیام بیشتر به آموزش حكمت و مطالعه در دانش های ریاضی می پرداخته است. از آثار مشهور خیام به كتابهای زیر می توان اشاره كرد:
1- رساله ی جبرومقابله در 52 صفحه
2- رساله ای در شرح مشکلات اقلیدس.
3- زیج ملکشاهی یازیج جلالی(زیج یا زیگ، کتابی باشد که منجمان احوال و حرکات افلاک و کواکب را از آن معلوم کنند) این کتاب محاسبات نجومی است که درسال 467 به تشویق نظام الملک، وزیر سلجوقی، انجام شد.
4- رساله ای در وجود و در طبیعیات
5- رساله ای درپاسخ سه مسئله ی فلسفی که از خیام خواسته شده که ثابت کند، وجود تضاد در جهان ضروری است.
6- رساله ای درکَون و تکلیف.
7- رساله ای حِکمی در حکمت خداوند در آفرینش جهان و تکلیف مردم نسبت به عبادت ها.این رساله شاید همان رساله ی تکوین باشد.
8- نوروزنامه: که منسوب به خیام است. نوروزنامه به زبان فارسی است. اطلاعات خوبی از جشن های باستانی ایران به ویژه نوروز دراین کتاب هست.
اما شهرت عمده ی خیام به رباعی های اوست. معلوم است كه خیام پرگویی را دوست نمی داشته است نه به تألیف كتابهای مفصّل علاقه نشان داده و نه به سرودن اشعار مفصل پرداخته است. احتمال دارد به سبب پرداختن به فلسفه و ریاضی، روی آوردن به شاعری را برازنده ی شأن خود نمی دانسته است و در مآخذ کهن هم شهرت او به سبب شاعری وی نیست .
كهن ترین منابعی كه می توان در آنها از رباعی های خیام سراغ گرفت: نزهه الارواح و روضه الافراح ( تاریخ الحكما ) شهروزی، مرصاد العبادِ نجم الدین رازی و پس از آنها تاریخ جهانگشای جوینی، تاریخ گزیده حمدا... مستوفی، مونس الاحرار بدر الدین جاجرمی و نزهة المجالس جمال خلیل شروانی را می توان نام برد .
28 اردیبهشت روز ملی بزرگداشت حکیم پر آوازه جهان عمر خیام نیشابوری گرامی باد.