خبرگزاری آریا - قائم‌مقام وزیر صمت با اشاره به سیاست‌های نادرست پس از انقلاب، گفت: توسعه افراطی کشاورزی برای خودکفایی در تولید گندم باعث شد دامپروری و تولید پشم در روستاها تضعیف شده و صنعت فرش دستباف آسیب ببیند؛ در حالی که معیشت بسیاری از روستاییان به بازار داخلی و خارجی فرش وابسته است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی آریا ، نشست خبری روز ملی فرش دستباف ایران، با حضور جمعی از مقامات ارشد وزارت صنعت، معدن و تجارت و مسئولان حوزه فرش در محل این وزارتخانه برگزار شد. در این مراسم، محمدصادق مفتح (قائم‌مقام وزیر صمت)، یحیی آل‌اسحاق (رئیس شورای راهبردی مرکز ملی فرش دستباف ایران) و زهرا کمانی (رئیس مرکز ملی فرش ایران) ضمن اشاره به وضعیت فعلی این صنعت، چالش‌ها، فرصت‌ها و راهکارهای احیای جایگاه تاریخی فرش ایرانی را تشریح کردند.
از شکوه صادرات 2 میلیارد دلاری تا سقوط به 40 میلیون دلار
زهرا کمانی، رئیس مرکز ملی فرش ایران در ابتدای این نشست با مرور پیشینه فرهنگی و اقتصادی فرش دستباف، آن را یکی از بزرگ‌ترین ظرفیت‌های اشتغال و هنر ایرانی دانست و گفت: فرش دستباف ایران با سابقه‌ای چند هزار ساله، همواره نقش کلیدی در فرهنگ، هنر، معیشت و صادرات کشور داشته است. زمانی نه‌چندان دور، صادرات این هنر-صنعت به بیش از دو میلیارد دلار در سال می‌رسید؛ اما امروز این رقم به 40 میلیون دلار کاهش یافته که نه‌تنها نگران‌کننده، بلکه هشداردهنده است.
او افزود: کاهش چشمگیر سهم فرش ایران در بازار جهانی ناشی از عواملی نظیر تحریم‌های بین‌المللی، قوانین سخت‌گیرانه داخلی، ضعف سیاست‌گذاری، کاهش تولید مواد اولیه و کمرنگ شدن جایگاه این محصول در میان خانواده‌های ایرانی است.
رئیس مرکز ملی فرش ایران در ادامه، به فرایند نام‌گذاری روز ملی فرش اشاره کرد و گفت: پس از پیشنهاد ثبت روز ملی فرش در شورای مشترک استان اصفهان، با پیگیری‌های انجام‌شده، نهایتاً روز 20 خردادماه، همزمان با روز جهانی صنایع‌دستی، به‌عنوان روز ملی فرش دستباف ایران ثبت شد.
معرفی فرش ایرانی با کمپین ملی و برنامه‌های سراسری
کمانی از برنامه‌ریزی برای پاسداشت این روز خبر داد و گفت: با همکاری وزارت کشور، برنامه‌هایی نظیر نمایشگاه‌های منطقه‌ای، نصب تابلوهای شهری، برنامه‌های فرهنگی و هنری، نمایش عمومی فرش‌های اصیل بومی، نورافشانی بر برج آزادی و برگزاری مراسم رسمی در موزه فرش ایران تدارک دیده شده است.
وی افزود: مراسم اصلی بزرگداشت روز ملی فرش، سه‌شنبه 20 خرداد ساعت 18 در موزه فرش ایران برگزار خواهد شد. در این مراسم، یک فرش نفیس با طرح شاهنامه که طی 10 سال بافته شده رونمایی و قیچی‌زنی خواهد شد. همچنین پنج فرش تاریخی مربوط به دوره قاجار برای نخستین‌بار به نمایش عمومی درمی‌آیند و از ساعت 20 همان شب، برج آزادی با المان‌های فرش ایرانی نورپردازی خواهد شد.
کمانی تأکید کرد: ما باید استفاده از فرش دستباف را از خانه‌های خود آغاز کنیم. فرش تنها یک کالا نیست؛ بخشی از هویت فرهنگی، زیبایی‌شناسی و هنر زندگی ایرانیان است.
آل‌اسحاق: صادرات 40 میلیون دلاری فاجعه است
یحیی آل‌اسحاق، مشاور عالی وزیر صمت و رئیس شورای راهبردی فرش دستباف نیز در این نشست، به نقش همه‌جانبه فرش در فرهنگ ملی اشاره کرد و گفت: فرش تنها محصولی است که همه اقوام ایرانی – از کرد و لر تا بلوچ و قشقایی – در تولید آن سهم دارند. فرش، تصویر تمام‌نمای ایران است.
او با اشاره به روزهایی که ارزش صادرات سالانه فرش ایران به دو میلیارد دلار می‌رسید و میلیون‌ها نفر به شکل مستقیم و غیرمستقیم از این صنعت ارتزاق می‌کردند، هشدار داد: امروز با وجود ظرفیت‌های گسترده، صادرات این صنعت به 40 میلیون دلار تقلیل یافته که مایه تأسف است و باید آن را فاجعه خواند.
آل‌اسحاق گفت: متأسفانه بسیاری از فرش‌هایی که به اروپا صادر شده‌اند، در پی تحریم‌ها در گمرک‌ها مانده‌اند و خطر مصادره آن‌ها وجود دارد. حتی برخی فرش‌های موزه‌ای کشور که در نمایشگاه‌های بین‌المللی حضور داشته‌اند، در معرض توقیف هستند و هیچ‌گونه اقدام مؤثری برای بازگرداندن آن‌ها صورت نگرفته است.
رئیس شورای راهبردی فرش افزود: تا زمانی که نگاه دولتی و سنتی در اداره این صنعت حاکم باشد، نمی‌توان انتظار تحول داشت. دولت باید از تصدی‌گری فاصله بگیرد و میدان را به فعالان اقتصادی، تعاونی‌ها، طراحان، تولیدکنندگان و صادرکنندگان واقعی بسپارد. تنها در این صورت است که می‌توان به احیای جایگاه جهانی فرش ایرانی امیدوار بود.
او همچنین از احیای شورای عالی فرش با ساختاری نو خبر داد و گفت: قرار است این شورا تنها بر چهار محور سیاست‌گذاری، هدایت، نظارت و پشتیبانی تمرکز داشته باشد و امور اجرایی به بخش خصوصی واگذار شود.
مفتح: بازگشت ارز از صادرات فرش نباید الزامی باشد
محمدصادق مفتح، قائم‌مقام وزیر صمت در امور بازرگانی، نیز در سخنان خود با تشریح رویکرد دولت چهاردهم، از تقویت مرکز ملی فرش ایران خبر داد و گفت: ارتقای ساختار این مرکز از یک اداره‌کل به نهادی مستقل، به‌همراه تشکیل شورای تخصصی سیاست‌گذاری با حضور نخبگان، نشان‌دهنده عزم جدی وزارت صمت برای حمایت از صنعت فرش است.
وی با اشاره به تأثیر سیاست‌های اشتباه در حوزه روستاها و معیشت خانوارهای روستایی، اظهار داشت: یکی از خطاهای راهبردی پس از انقلاب، تمرکز بیش‌ازحد بر کشاورزی در مناطق روستایی و کنار گذاشتن مشاغلی چون دامپروری و قالیبافی بود. این رویکرد، علاوه بر آسیب به منابع آب، موجب افول صنعت فرش شد. در حالی‌که معیشت خانوارهای روستایی وابستگی عمیقی به فرش و بازار آن دارد.
مفتح افزود: در تلاش هستیم با اصلاح قوانین دست‌وپاگیر ازجمله الزام بازگشت ارز حاصل از صادرات، موانع پیش‌روی تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش را برداریم. ورود مجدد فرش‌های وارداتی به کشور نیز در دستور کار قرار گرفته تا تولید رقابتی‌تر و بازار پویا‌تر شود.
او تأکید کرد: اگر می‌خواهیم این صنعت احیا شود، باید با شجاعت، نگاه‌های گذشته را بازنگری کرده و ساختارها را به نفع حضور واقعی بخش خصوصی بازطراحی کنیم. فرش ایرانی، یک نماد جهانی و یک فرصت اشتغال‌زایی ملی است که نباید به حاشیه رانده شود.